We zagen dat er vier systematische variaties tussen de versies zichtbaar worden, bij hun onderlinge vergelijking in de volgorde Johannes, Mattheus, Markus en Lucas:
Deze systematische variaties wijzen sterk in de richting van een gemeenschappelijke redactie van de vier versies.
Er is nog een reden om een gemeenschappelijke redactie aan te nemen: er is een samenhang van teksten tussen de verschillende versies. Joseph Atwill heeft dat in het al genoemde hoofdstuk "Puzzle of the Empty Tomb" uit Caesar's Messiah overtuigend aangetoond. Hieronder geef ik een korte uitwerking van zijn onderzoek. Op pagina 6 onder Linnen doeken en lijnwaad werk ik een voorbeeld uit eigen onderzoek uit.
Atwill toont het verband aan tussen een tekst uit de versie van Johannes waarin twee discipelen het graf bezoeken en de drie andere versies die schrijven over de ontmoeting van de vrouwen met de engelen bij het graf.
Johannes
Volgens Johannes ontdekt Maria Magdalena dat de steen voor het graf is weggehaald en vertelt ze dat aan de discipelen. Daarop gaan twee van hen naar het graf. Johannes beschrijft nauwgezet hoe ze naar het graf liepen en wat ze deden bij aankomst. Let op woorden in zilverkleur.
Joh.20.4-5: De twee liepen tegelijk en de andere discipel liep vooruit, sneller dan Petrus en kwam eerst tot het graf. En als hij nederbukte, zag hij de doeken liggen, nochtans ging hij er niet in.
Johannes schrijft expliciet dat eerst "de andere discipel" bij het graf aankomt, weliswaar in het graf kijkt, maar niet naar binnen gaat. Er staat dus één individu buiten het graf.
Daarna arriveert (Simon) Petrus bij het graf en gaat onmiddellijk naar binnen.
Joh 20.6: Simon Petrus dan kwam en volgde hem en ging het graf in en zag de doeken liggen.
Op dit moment bevindt zich dus één individu (Simon Petrus) in het graf, terwijl 'de andere discipel' buiten verblijft.
Daarna gaat ook 'de andere discipel' het graf binnen.
Joh.20.8: toen ging ook de andere discipel er in, die eerst tot het graf gekomen was, en zag het en geloofde.
Nu bevinden zich er dus twee individuen in het graf.
Vergelijk dit nu met de teksten van Matteus, Markus en Lucas, waarin de vrouwen de engel(en) ontmoeten bij het graf.
Mattheus
Bij Mattheus ontmoeten de vrouwen bij hun bezoek aan het graf één engel.
Mt 28.2: En ziet, (..) een engel des Heeren, nederdalende uit den hemel (..) wentelde de steen af (..) en zat er op.
De engel neemt plaats op de steen van het graf. De vrouwen treffen dus één individu buiten het graf aan
Markus
Bij Markus gaan de vrouwen het graf in en zien een wit-geklede jongeman, een engel dus.
Mk 16.5: En in het graf ingegaan zijnde, zagen zij een jongeling, zittende ter rechterzijde, bekleed met een wit lang kleed (..)
In het graf zit een engel. De vrouwen treffen dus één individu binnen het graf aan.
Lucas
Bij Lucas gaan de vrouwen het graf in en zien mannen in blinkende kleren, twee engelen dus.
Luc 24.3-4: En ingegaan zijnde vonden zij het lichaam van de Here Jezus niet (..) en zie twee mannen in blinkende kleren stonden bij hen.
In het graf zitten twee engelen. De vrouwen treffen dus twéé individuen binnen het graf aan.
Het aantal discipelen en hun locatie bij het graf in de versie van Johannes, zien we exact terug in het aantal engelen en hun locatie in de versies van Matteus, Markus en Lucas.
Hieronder nog eens samengevat:
Johannes: 'de andere discipel' blijft buiten het graf staan - Matteus : de vrouwen zien één engel buiten het graf.
Johannes: daarna gaat Simon Petrus het graf in - Markus: de vrouwen gaan het graf in en zien één engel in het graf.
Johannes: tenslotte bevinden beide discipelen zich in het graf - Lucas: de vrouwen gaan het graf in en zien twéé engelen in het graf.
Hoe toevallig is dat het aantal engelen (en de plaats waar dezen zich bij het graf bevinden) in de opeenvolgende versies van Mattheus, Markus en Lucas, precies overeenkomt met het aantal discipelen (en waar deze zich bevinden) gedurende hun bezoek aan het graf in de versie van Johannes? Die kans is behoorlijk klein, hoogstens 1 op 27, oftewel 3,7%.
Voor berekening zie noot 5.
De samenhang die Joseph Atwill aantoont tussen de teksten van Johannes en de andere drie versies wijzen alweer op een gezamenlijke redactie. Bovendien blijkt uit die samenhang nog een verborgen aanwijzing van de gezamenlijke auteurs: de vrouwen in de respectievelijke versies van Mattheus, Markus en Lucas zien geen engelen maar slechts de discipelen die - in de versie van Johannes - zich ín en vóór het graf bevonden.
Ga naar Tekstsamenhang - korte versie
5