Zoals ik aan het begin van dit onderzoek stelde, hebben de evangelisten niet onafhankelijk van elkaar hun 'verslag' over Jezus' verrijzenis geschreven. In het vorige hoofdstuk maakte ik dit aannemelijk door aan te tonen dat er systematische verschillen tussen de versies bestaan. Er is nog een ander speciaal argument: een tekst uit de versie van Johannes kun je in samenhang lezen met teksten uit de andere versies.
Johannes schrijft in Hoofdstuk 20 vers 2 t/m 10 over het bezoek van Petrus en 'de andere discipel' aan het graf, nadat Maria Magdalena hen verteld had dat de grafsteen was weggerold. Hij geeft specifieke details over dit bezoek: wie als eerste bij het graf aankomt, wie als eerste naar binnen gaat en welke voorwerpen Simon Petrus in het graf ziet liggen. Joseph Atwill legt in het hoofdstuk "The Puzzle off the Empty Tomb" uit zijn "Ceasar's Messiah" een verband tussen deze tekst van Johannes en teksten uit de versies van Mattheus, Markus en Lucas over Jezus' verrijzenis. Ik geef een korte uitwerking van Atwill's bevinding.
De tekst van Johannes luidt: (let op de tekst in zilvergrijs)
Joh.20.3-5: Petrus dan ging uit en de andere discipel en zij kwamen tot het graf. De twee liepen tegelijk en de andere discipel liep vooruit, sneller dan Petrus en kwam eerst tot het graf. En als hij nederbukte, zag hij de doeken liggen, nochtans ging hij er niet in.
Joh 20.6: Simon Petrus dan kwam en volgde hem en ging het graf in en zag de doeken liggen.(..)
Joh.20.8: toen ging ook de andere discipel er in, die eerst tot het graf gekomen was, en zag het en geloofde.
Van belang is de volgorde waarin de discipelen het graf ingaan en waar dezen zich op een bepaald moment bevinden: binnen of buiten het graf. De 'andere leerling' komt als eerste bij het graf, kijkt naar binnen, maar gaat er niet in. Hij is dus - hoe kort ook - de enige persoon die buiten het graf staat. Dan arriveert Simon Petrus bij het graf en gaat onmiddellijk naar binnen. In het graf bevindt zich dus - hoe kort ook - één persoon. Dan gaat ook de 'andere discipel' het graf binnen, zodat zich nu daar twee personen bevinden.
Vergelijken we deze tekst van Johannes met de teksten van achtereenvolgens Mattheus, Markus en Lucas, waarin beschreven wordt hoe de vrouwen bij het graf de engelen ontmoeten:( let op de tekst in zilvergrijs)
Mt 28.2: En ziet, (..) een engel des Heeren, nederdalende uit den hemel (..) wentelde de steen af (..) en zat er op.
Mk 16.5: En in het graf ingegaan zijnde, zagen zij een jongeling, zittende ter rechterzijde, bekleed met een wit lang kleed (..)
Luc 24.3-4: En ingegaan zijnde vonden zij het lichaam van de Here Jezus niet (..) en zie twee mannen in blinkende kleren stonden bij hen.
De chronologische volgorde waarin de discipelen bij het graf komen en naar binnen gaan in de versie van Johannes, zien we weerspiegeld in de posities van de engelen (en hun aantal) die de vrouwen bij het graf tegenkomen in de opeenvolgende versies van Mattheus, Markus en Lucas.
Johannes: 'de andere discipel' arriveert bij het graf en blijft buiten het graf staan
Matteus : de vrouwen komen bij het graf en zien één engel buiten het graf.
Johannes: daarna komt Simon Petrus en gaat het graf in
Markus: de vrouwen gaan het graf in en zien daarin één engel.
Johannes: tenslotte gaat ook de 'andere discipel het graf in en bevinden beide discipelen zich in het graf
Lucas: de vrouwen gaan het graf in en zien daarin twéé engelen.
Hoe toevallig is dat het aantal engelen (en de plaats waar dezen zich bij het graf bevinden) in de opeenvolgende versies van Mattheus, Markus en Lucas, precies overeenkomt met het aantal discipelen (en waar deze zich bevinden) gedurende hun bezoek aan het graf in de versie van Johannes? Die kans is behoorlijk klein, hoogstens 1 op 27, oftewel 3.7%.
Voor berekening zie noot 5
Ook hier zien we, door de versies in de volgorde Johannes, Mattheus, Markus en Lucas naast elkaar te leggen, een interessant verband tussen de teksten, die nauwelijks toevallig kan zijn. De 'gezamenlijke' auteurs lijken bovendien de boodschap over te brengen: de ervaring van vrouwen die bij het graf engelen zien, berust op zinsbegoocheling. Ze zien slechts de discipelen bij het graf.
Ga naar Tekstsamenhang - uitgebreide versie
5