In Systematische variaties - Eerste samenvatting en conclusie zagen we reeds dat de versies op systematische manier van elkaar verschillen. We concludeerden daarom dat de auteurs in onderlinge samenhang hun versies schreven en dat dit wijst op een gezamenlijke redactie.
In Hoofdstuk II - Tekstcombinaties tussen de versies werd ook duidelijk dat de vier versies in combinatie met elkaar gelezen kunnen worden. Joseph Atwill laat zien dat de vrouwen in de versies van Mattheus, Markus en Lucas engelen 'zien', maar dat deze in werkelijkheid de discipelen (uit de versie van Johannes) zijn, die het graf van Jezus bezoeken. Daarmee maken de auteurs indirect aan de niet- gelovige lezer duidelijk dat de ervaringen van hun personages - i.c. de vrouwen en de discipelen - illusies zijn. Daaruit mag je concluderen dat de auteurs hun versies schreven met de bedoeling gelovige lezers te laten geloven, terwijl zijzelf 'beter wisten'.
In Hoofdstuk III - Gelijke versnummers, gelijke inhoud gaf ik nog een voorbeeld dat wijst op een gezamenlijke redactie. De auteurs schrijven in het vers 8 allen dat de vrouwen en 'n discipel geloof hechten aan de opstanding van Jezus. De kans dat zij dit toevallig schrijven, is zeer onwaarschijnlijk.
In Hoofdstuk IV - Verborgen boodschappen gaf ik nog twee voorbeelden waaruit het 'beter weten' van de auteur Johannes blijkt. Johannes laat de lezer door subtiel woordgebruik weten dat de wenende Maria bij het graf, door emoties overmand, dingen hoort en ziet, die in werkelijkheid niet plaatsvinden. De logisch denkende lezer kan niet anders concluderen dat Jezus niet tot haar spreekt in de persoon die Maria voor de tuinman aanzag, maar vanuit zijn eigen graf. Vanuit dié richting 'hoort en ziet' Maria Jezus. Zij heeft een 'visioen'. In het tweede voorbeeld, dat gaat over het detail van de opgerolde zweetdoek in Jezus' graf, laat Johannes de oplettende lezer weten dat Jezus' graf eigenlijk hetzelfde graf is als dat van Lazarus.
Het verhaal over Jezus' verrijzenis is uitsluitend geschreven vanuit een geloofsbelang. De versies zijn geen individuele biografische verslagen over een 'historische' Jezus, alhoewel het feit dat er vier versies zijn die schijn wel wekken. De onderlinge verbindingen en combinaties van teksten tonen aan dat de auteurs samen onder één redactie hun religieuze artefacten bouwden.
De vraag is of de auteurs zelf geloofden in wat ze schreven. Ik ben van mening dat ze dat niet deden. Dat blijkt uit de verborgen aanwijzingen en boodschappen die ze in hun teksten stopten. In ieder geval schreven ze vanuit het motief de goddelijke en onsterfelijke status van Jezus Christus te versterken. Daarmee droegen ze bij aan een vereringscultus rondom een onsterfelijke vredelievende "Zoon van God", zoals die later werd opgenomen in de Christelijke liturgie.
Dat de auteurs niet vanuit een eigen innerlijke overtuiging schreven, sluit aan bij de opvatting van Joseph Atwill en andere kritische bijbelwetenschappers dat de evangeliën een politiek-religieus doel dienden: de pacificering van potentieel opstandige slaven en armen in het romeinse rijk van de 1e eeuw. De verspreiding van het geloof in een goddelijke en vredelievende Messias is dan ook niet begonnen als een geloofsbeweging 'van onderaf' in de samenleving, maar geïnitieerd door de toenmalige bovenlaag, dat wil zeggen de heersende Romeinen. Jezus' verrijzenis is geen historische gebeurtenis maar verzonnen om politiek-religieuze redenen
De eerste eeuw kende verschillende opstanden, waarvan de Joodse opstand in de jaren 60-70 een van de hardnekkigste was en een potentiële bedreiging vormde voor de stabiliteit in de regio. Josephus Flavius, een Joods historicus heeft hierover in zijn werk Joodse Oorlog over geschreven. Bij de Joodse bevolking leefde de verwachting dat met de komst van een (militante) Messias er een einde zou komen aan de overheersing van vreemde volkeren en een tijdperk van vrede en rechtvaardigheid zou aanbreken. Het geloof in een vredelievende 'Mensenzoon' die de komst van het Rijk Gods verkondigde, was dan ook een uitstekende middel om potentiële opstandige gevoelens tegen de toenmalige machthebbers, te temperen. Deze tempering van opstandige gevoelens zien we vandaag de dag nog steeds terug in de levenshouding van de Christenen.
9