We zagen in What's in a name? dat Johannes de naam Maria Magdalena in Maria verandert om discrepanties in haar ervaringen aan het lezersoog te onttrekken. Maar dit veranderen van naam dient nog een ander doel: Johannes geeft aan dat Maria Magdalena 'als Maria' zich anders gedraagt, zich in een emotionele toestand bevindt. In die toestand 'ziet en hoort' ze engelen in het graf en 'ontmoet' ze Jezus, met andere woorden: zij 'hallucineert'. Johannes geeft subtiele aanwijzingen dat dit het geval is.
Johannes begint zijn verhaal met de inmiddels bekende passage waarin Maria Magdalena 's naar het graf gaat: (let op de woorden in zilverkleur)
Joh.20.1-2 : (1) En op de eerste dag van de week ging Maria Magdalena vroeg, als het nog duister was naar het graf en zag de steen van het graf weggenomen. (2) Ze liep dan en kwam tot Simon Petrus en tot de andere discipel, welken Jezus liefhad, en zeide tot hen: ze hebben den Heere weggenomen en wij weten niet waar ze Hem hebben neergelegd
Johannes spreekt hier over Maria Magdalena die ontdekt dat de steen is weggerold en met dit nieuws naar de discipelen loopt. Zij vertelt hen eveneens dat ze Jezus uit het graf hebben gehaald en niet weet waar 'ze' hem hebben neergelegd. Over haar emoties hieromtrent, vertelt Johannes niets.
Op het bericht van Maria Magdalena gaan de twee discipelen - Petrus en 'de andere leerling' - naar het graf (Joh. 20.2-10). Wanneer deze weer terugkeren naar huis, verandert Johannes de naam van Maria Magdalena in Maria, die staat te huilen bij het graf. Hieronder staat het fragment waarin Maria twee engelen in het graf ziet en een 'ontmoeting' met Jezus heeft: (let op de woorden in zilvergrijs)
Joh 20.11-18: (11)En Maria stond buiten bij het graf, wenende. Als zij dan weende, bukte zij in het graf. En zag twee engelen in witte klederen zitten, een aan het hoofd, en een aan de voeten, waar het lichaam van Jezus gelegen had. En die zeiden tot haar: Vrouw! Wat weent gij? Zij zeide tot hen: Omdat ze mijn Heere hebben weggenomen en ik weet niet waar zij hem gelegd hebben. En als zij dit gezegd had, keerde zij zich achterwaarts en zag Jezus staan en zij wist niet, dat het Jezus was. Jezus zeide tot haar: Vrouw wat weent gij? Wie zoekt gij? Zij, menende dat het de tuinman was, zeide tot Hem: Heere, zo gij hem weg gedragen hebt, zeg mij, waar gij Hem gelegd hebt, en ik zal hem wegnemen. Jezus zeide tot haar: Maria! Zij, zich omkerende, zeide tot hem: Rabbouni, hetwelk is gezegd: Meester. Jezus zeide tot haar: Raak mij niet aan, want ik ben nog niet opgevaren naar de Hemel.;maar ga heen tot mijn broeders en zeg hun: Ik vare op tot Mijn Vader en uw Vader en tot mijn God en uw God. (18) Maria Magdalena ging en boodschapte de discipelen dat zij den Heere had gezien en dat Hij dit haar gezegd had.
De wenende Maria bij het graf bevindt zich - in tegenstelling tot Maria Magdalena - in een emotionele toestand. Nu 'ziet' zij opeens twee engelen in het graf op de plaats waar het lichaam van Jezus heeft gelegen. Zij verlangt het lichaam van Jezus te zien. Dat maakt Johannes duidelijk met haar antwoord op de vraag van de engelen waarom ze weent: "Omdat ze mijn Heere hebben weggenomen en ik weet niet waar ze hem gelegd hebben". Onmiddellijk nadat ze dit heeft gezegd ziet ze vervolgens een tuinman. Johannes accentueert de emotionele toestand van Maria dan nog eens extra door ook de tuinman naar de reden van haar verdriet te laten vragen. Waarop Maria opnieuw vraagt te vertellen waar Jezus ligt.
Mijn standpunt is dat Johannes aan de oplettende lezer laat zien dat de emotionele Maria zo sterk verlangt het lichaam van Jezus terug te vinden, dat ze haar realiteitszin verliest. Daarom meent ze engelen in het graf te zien en denkt ze dat een tuinman het lichaam van Jezus heeft meegenomen. Johannes laat echter de gelovige lezer geloven dat Maria werkelijk twee engelen in het graf ziet en dat de tuinman Jezus is.
Johannes maakt op een verborgen manier duidelijk dat Maria door haar emotionele toestand dingen ziet die er niet zijn. Hij gebruikt op subtiele wijze de woorden 'achterwaarts keren' en 'omkeren'. Maria ziet eerst de engelen in het graf. Vervolgens keert zij zich achterwaarts en ziet de tuinman (Jezus). De tuinman staat dus achter haar, buiten het graf. De tuinman vraagt waarom ze huilt, waarop Johannes schrijft dat Jezus - en niet de tuinman! - zegt "Maria". Daarop keert Maria zich om. Ze reageert dus op wat ze achter zich meent te horen en keert daarmee opnieuw haar gezicht in de richting van het graf!
Maria hoort dus vanuit de richting van het graf de stem van Jezus en niet vanuit de richting waar de tuinman staat. In haar daaropvolgende uitroep "Rabbouni" klinkt niet de vreugde van een vrouw die haar meester eindelijk weer ontmoet, maar de verdwazing van een vrouw die om haar meester roept! Meteen zegt Jezus - bijna als wrede vermaning - : "Raak mij niet aan, want ik ben nog niet opgevaren tot mijn Vader". Daarmee geeft Jezus haar 'vanuit het graf te kennen dat zij hem niet kan aanraken omdat hij gewoon in zijn graf ligt en dus nog niet 'opgevaren'. Merk op dat de woorden van Jezus volstrekt onzinnig zouden klinken uit de mond van een levende 'tuinman-Jezus': Maria zou hem niet mogen aanraken, zolang hij niet is opgevaren naar de Vader. Maar hoe zou Maria 'een naar de Vader opgevaren Jezus' ooit kunnen aanraken? Zie ook noot 9
Wanneer Maria van Jezus de opdracht krijgt aan de discipelen te vertellen dat hij zal "opvaren naar de Vader", verandert Johannes in vers 18 de naam van Maria weer in Maria Magdalena. Hij schrijft dan simpelweg dat ze "heenging en discipelen boodschapte dat zij den Heere had gezien en dat hij haar dit gezegd had". Maria Magdalena is 'tot zichzelf gekomen' maar fungeert nu als boodschapper van Jezus. Zoals velen, voor wie een 'visioen' van God of Jezus werkelijkheid was en onmiddellijk het goede (of slechte) nieuws onder de mensen willen verspreiden.
11